Boksit kırma eleme tesisi, alüminyum üretiminde kullanılan ana hammadde olan boksitin madenden çıkarıldıktan sonra belirli boyutlara getirilerek işlenmesi ve safsızlıklarından arındırılması amacıyla çalışan bir sanayi tesisidir. Boksit, alüminyum oksit (Al₂O₃) bakımından zengin bir mineraldir ve dünya çapında en çok kullanılan endüstriyel hammaddelerden biridir.

Doğrudan kullanılabilecek bir malzeme değildir, çünkü içinde silika, demir oksit ve diğer safsızlıklar bulunur. Bu nedenle, işlenmeden önce kırma, eleme ve bazen de yıkama işlemlerine tabi tutulur.

Boksit Kırma Eleme Tesisinin Çalışma Prensibi ve Aşamaları

1. Hammadde Girişi ve Taşınması

Madenden çıkarılan boksit cevheri genellikle büyük bloklar halinde olur. Bu malzeme:

  • Kamyonlar veya konveyör bantlar ile kırma eleme tesisine taşınır.
  • Ön depolama alanlarında bekletilebilir.

2. Ön Eleme ve Safsızlıkların Ayrılması

Tesise getirilen boksit cevheri, ön eleme işleminden geçirilerek:

  • Büyük kaya parçaları ve gereksiz maddeler (kil, taş, metal atıkları) ayrılır.
  • Safsızlıklar azaltılarak kırma işlemi için daha uygun bir malzeme elde edilir.

3. Kırma İşlemi

Boksitin belirli tane boyutlarına getirilmesi için kırma işlemi uygulanır. Kullanılan kırıcı türleri şunlardır:

  • Çeneli Kırıcılar: Büyük boksit parçalarını ilk aşamada küçültmek için kullanılır.
  • Konik Kırıcılar: Orta sertlikteki boksiti daha küçük boyutlara ayırır.
  • Darbeli Kırıcılar: Cevherin daha ince granül boyutlarına getirilmesini sağlar.
  • Merdaneli Kırıcılar: Küçük taneli ve homojen ürün elde etmek için kullanılır.

4. Eleme İşlemi

Kırılan boksit cevheri, titreşimli elekler yardımıyla farklı boyutlara ayrılır. Eleme işlemi, cevherin kullanım alanına göre sınıflandırılmasını sağlar. Yaygın boyutlandırmalar şunlardır:

  • 0-5 mm (Toz Boksit): Kimya sanayinde kullanılır.
  • 5-20 mm (İnce Boksit): Seramik ve metalurji alanında kullanılır.
  • 20-50 mm (Orta Boyutlu Boksit): Alüminyum üretimi için uygundur.
  • +50 mm (Büyük Parçalar): Endüstriyel fırınlarda ve refrakter malzeme üretiminde kullanılır.

5. Yıkama ve Arıtma İşlemi (Opsiyonel)

Bazı boksit yatakları yüksek oranda kil ve demir oksit içerebilir. Bu safsızlıkları gidermek için yıkama işlemi uygulanır:

  • Boksit su tanklarına alınarak yıkama ünitelerinde temizlenir.
  • Manyetik separatörler ile demir içeriği azaltılabilir.

6. Depolama ve Nakliye

İşlenen boksit:

  • Depolama silolarına yönlendirilir.
  • Kamyon, tren veya gemilerle alüminyum üretim tesislerine taşınır.

Boksit Kırma Eleme Tesisinin Kullanım Alanları

1. Alüminyum Üretimi

  • Boksit, alüminyum oksit (Al₂O₃) elde etmek için Bayer prosesiyle işlenir.
  • Daha sonra elektroliz yöntemiyle saf alüminyuma dönüştürülür.

2. Refrakter ve Seramik Sanayi

  • Yüksek sıcaklığa dayanıklı tuğlalar ve seramik malzemelerin üretiminde kullanılır.

3. Çimento ve İnşaat Sektörü

  • Çimento üretiminde katkı maddesi olarak kullanılır.

4. Kimya Sanayi

  • Alüminyum sülfat, alüminyum hidroksit gibi kimyasalların üretiminde kullanılır.

5. Savunma ve Havacılık Sanayi

  • Hafif ve dayanıklı metal olan alüminyumun hammaddesi olarak kullanılır.